Το είναι έχει πρόσωπο

Με απασχολούσε ακόμη μία ερώτηση: «Τι βρίσκεται στην αρχή όλης της υπάρξεως;». Εξετάζοντας τις επιστημονικές κοσμολογίες βλέπουμε ότι εκεί δεν υπάρχει η έννοια του προσώπου. Υπάρχει η έννοια κάποιων διαδικασιών, κοσμικών ενεργειών, εκρήξεων της διαμορφώσεως των ουρανίων σωμάτων κλπ. Υπάρχουν υποθέσεις για τα δεκαοτώ ή τα δεκαπέντε δισεκατομμύρια έτη, για να εξηγήσουν πώς δημιουργήθηκε αυτός ο κόσμος. Αλλά προσωπικά σε μένα αυτό δεν έδινε τη δυνατότητα να κατανοήσω τί σημαίνει «Εγώ» –πρόσωπο, υπόσταση– για μένα ή για άλλον άνθρωπο. Αυτή η απάντηση μου δόθηκε στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου γίνεται λόγος για το πρόσωπο του Χριστού ως του Λόγου, της Σοφίας του Θεού, αλλά υποστατικής Σοφίας, δηλαδή προσωπικής: «χωρίς Αυτού εγένετο ουδέ έν ό γέγονεν». Ό,τι υπάρχει, υπάρχει μέσα από Αυτόν και χάρη σε Αυτόν. Και τότε πολύ καθαρά δόθηκε απάντηση στο ερώτημά μου, ότι το Υπερ-προσωπικό Απόλυτο δεν ταυτίζεται καθόλου με το Είναι. Αλλά το Είναι έχει Πρόσωπο, και χωρίς το πρόσωπο αυτό τίποτε δεν μπορεί να υπάρξει: πάντα δι’ Αυτού εγένετο, δηλαδή μέσω Αυτού προήλθαν όλα, και τίποτε δεν έγινε χωρίς Αυτόν. Για τον άνθρωπο όμως γεννιέται το παράδοξο ερώτημα: «Αν όλα έγιναν από πρόσωπο, τότε πώς γίνεται εγώ να είμαι ένα τόσο μικρό άτομο;». Και τότε μου έγινε κατανοητό ότι ακόμη δεν είχα φτάσει αυτή τη μορφή του Είναι, ότι ακόμη βρισκόμουν στην περίοδο πραγματώσεως αυτής της μορφής του είναι που υπάρχει εν δυνάμει σε κάθε άνθρωπο από τη στιγμή της γεννήσεώς του. Μπορεί να καταλάβει κανείς πότε γίνεται πρόσωπο μόνο με την προσευχή της συμπόνιας για όλο τον κόσμο …Πολλοί μεγαλοφυείς συγγραφείς μπορούν να δημιουργήσουν οτιδήποτε, ενόσω ζουν σε κατάσταση συγκρούσεως, όταν τους παρακινεί η πάλη. Αν όμως τους αφαιρέσεις αυτή την πάλη, δεν έχουν τίποτε να γράψουν. Όλο το νόημα της δημιουργίας τους φαίνεται να περικλείεται στην αφήγηση της τραγικής αυτής πάλης. Εγώ όμως έζησα κάτι άλλο: Όταν έρχεται προσευχή συμπόνιας για όλο τον κόσμο, τότε δεν δημιουργείται κενό αλλά, μπορώ άφοβα να πω, Θεϊκή αρμονία. Τότε ο άνθρωπος δεν αισθάνεται πως του λείπει κάτι, αλλά γίνεται θεατής εντελώς άλλων δυνατοτήτων. Στον Γέροντα Σιλουανό υπάρχει αυτή η έκφραση: «Το Άγιο Πνεύμα μαρτυρεί φανερά τη σωτηρία», και κανείς άλλος μάρτυρας δεν χρειάζεται. Η συνείδηση του ανθρώπου ότι δεν θα πεθάνει είναι τόσο δυνατή, ώστε να λέει εντελώς αποφασιστικά: «Εγώ δεν θα πεθάνω». Πεθαίνει μόνο το σώμα, αυτή η μορφή του  είναι του· αυτό μεταβάλλεται, αρρωσταίνει κλπ. Αλλά ο άνθρωπος ως πνεύμα, ως πρόσωπο, επιζεί.

Αρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Γράμματα στη Ρωσία, σελ. 21